II. GÖKTÜRKLER ( KÖKTÜRKLER)

II. Göktürkler, I. Göktürkler'in yıkılmasından sonra uzun bir süre (rivayet o'dur ki 50 yıl) Çin baskısı altında yaşamaya mecbur edildiler.Fakat TÜRK'lerin hiçbir zaman başka bir devletin gölgesinde yaşayamayacağını hesaba katmamışlardı.TÜRK'lere TÜRK'lüklerini unutturmak ve kendilerine benzetmek için her türlü hileye başvuruyorlar,
TÜRK'lere savaşmayı dahi unutturmayı istiyorlardı.Ancak belli zaman sonra bu baskıya dayanamayan TÜRK'ler Çin'e baş kaldırıyor,isyan çıkarıyorlardı.Bunlardan en bilindik olanı Kürşat ve kırk çerisidir. Ancak hepsi Kürşat gibi kaçmayı başaramıyor,birçok TÜRK bu uğurda uçmağa varıyordu. Ancak hepsinin aklında tek bir düşünce vardı,ıduk Ötüken'e gidip kurt başlı bayrağı dalgalandırmak. Bu amaçla Aşina soyundan gelen Kutluk,sadece 17 kişi ile Çin’e karşı başlattığı bağımsızlık mücadelesini 681 yılında kazandı.Kutluk,ıduk Ötüken'i ele geçirerek II.göktürkler'in kurulmasını sağladı. Bu başarısından dolayı Kutluk'a "Devleti düzenleyen,toparlayan" anlamına gelen İLTERİŞ adı verildi. Devleti kurduktan sonra Bilge Tonyukuk'u başveziri yaptı. Kağanlığı döneminde Çin 46 akın düzenledi. İlteriş Kağan 692 yılında uçmağa vardı. Yerine en büyük oğlu kapgan geçti. Kapgan Kağan Orta Asya'daki TÜRK'leri birleştirmiş ve Çin hakimiyetini kırmıştır. Köktürkler'i eski gibi birleştirmiştir. 716 yılında çinliler tarafında pusuya düşürülerek uçmağa varmıştır. Kapgan Kağan'nın oğlu,İnal Tigin Kağanlık niteliklerine sahip olmadığı için tahtan indirildi.Onun yerine kardeşi Kültigin'in desteğiyle İlteriş Kağan'ın oğlu Bilge Tigin kağan oldu. Kültigin ise orduların başına getirildi. Bilge Tonyukuk ise bu dönemde de başvezir olarak kaldı. Bilge Kağan döneminde Uygurlar ve Karluklar hakimiyet altında alındı ve Çin'in kuzey toprakları alındı.Tonyukuk 725 yılında uçmağa vardı. Tonyukuk’tan sonra 731 yılında Kültigin’in ölümü, Bilge Kağan’ı iki önemli devlet adamının desteğinden yoksun bıraktı.734 yılında Kitanlara karşı utku kazanan Bilge Kağan aynı yıl uçmağa vardı ve II.göktürkler(Köktürkler) yıkılış sürecine girdi.Karluklar ve Uygurlar birleşerek 742 yılında Köktürkler'i yıktılar.

Bilge Kağan(735),Kültigin(732) ve Bilge Tonyukuk(716) anıtları